Τέχνη: Το ασφαλές μέρος των συναισθημάτων

Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να επιλύσουμε συγκρούσεις και να κατανοήσουμε την οπτική ενός άλλου ατόμου μέσω της δημιουργίας Τέχνης;

Αλληλεπιδρούμε συνεχώς με τον κόσμο γύρω μας. Οι πέντε μας αισθήσεις – ακοή, όραση, άγγιγμα, μυρωδιά και γεύση – λειτουργούν συνεχώς και μας βοηθούν να καταλάβουμε και να αναγνωρίσουμε το χρώμα, ένα στοιχείο που αγγίζουμε ή έναν ήχο που ακούμε. Οι αισθήσεις μας ενημερώνουν άμεσα τον εγκέφαλό μας, έτσι μπορούμε να μάθουμε, να θεραπευτούμε και να εξελιχθούμε.

Οι τέχνες έχουν βαθιά και συχνά στιγμιαία επίδραση στη «γλυπτική» του εγκεφάλου μας. Όταν δημιουργούμε ή βιώνουμε τις τέχνες, ο εγκέφαλος λειτουργεί με πλήρη ταχύτητα λήψης και επεξεργασίας νέων πληροφοριών. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος περιέχει 100 δισεκατομμύρια νευρώνες. Κάθε ένας από αυτούς μπορεί να συνδεθεί με έως και 10.000 άλλους νευρώνες. Οι συνάψεις επιτρέπουν τη δημιουργία αυτών των συνδέσεων – είναι μικρά κενά μεταξύ των νευρώνων που επιτρέπουν τη ροή πληροφοριών από τον έναν νευρώνα στον άλλον. Στη συνέχεια, οι συνάψεις σχηματίζουν δισεκατομμύρια νευρωνικά κυκλώματα.

Ένα πρόγραμμα που χρησιμοποιεί τις τέχνες ως μέσον προσέγγισης και υποστήριξης παιδιών, νέων και ενηλίκων που ζουν με καθημερινή αβεβαιότητα ή ανησυχία λόγω έλλειψης ασφαλούς τόπου διαμονής, αρκετού φαγητού, γιατρών, κ.ά., είναι το πρόγραμμα HEART (Healing and Education through the Arts), του οργανισμού savethechildren.com.

Μέσω του προγράμματος, η διαδικασία επούλωσης ξεκινά όταν ένα άτομο μοιράζεται αναμνήσεις και συναισθήματα. Μερικές φορές αυτό είναι δύσκολο. Το άγχος ζει στον εγκέφαλο και μπορεί να λειτουργήσει ως τοίχος μεταξύ του τμήματος του εγκεφάλου που κρατά τις ανησυχίες μας και το μέρος που μας βοηθά να μιλάμε για αυτές.

Μέσω της Τέχνης, μιας ζωγραφιάς ή ενός σχεδίου, το άτομο μπορεί να βοηθηθεί να σπάσει αυτόν τον τοίχο. Αγγίζοντας, διαμορφώνοντας, δημιουργώντας, παίζοντας με τον πηλό, διεγείρονται οι νευρικές και αισθητηριακές είσοδοι.

Προτεινόμενη δραστηριότητα για αναγνώριση συναισθημάτων:

• Τραγούδησε το αγαπημένο σου τραγούδι δυνατά και καθαρά. Πώς αισθάνεσαι;

• Ζωγράφισε μία εικόνα ενός συναισθήματος. Τι ζωγράφισες;

• Χόρεψε. Νιώθεις λιγότερο αγχωμένος;

Τα συναισθήματα είναι σημαντικό μέρος της ανάπτυξης του εγκεφάλου και της μάθησης. Ερευνητές ανακάλυψαν πρόσφατα ότι τα συναισθήματα που σχετίζονται με την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση, προάγουν μία ανωτέρου επιπέδου μάθηση. Ο εγκέφαλος αποτελείται από πολλούς σημαντικούς νευροδιαβιβαστές, συμπεριλαμβανομένων της σεροτονίνης, της οξυτοκίνης και της ντοπαμίνης, συμβάλλοντας στη ρύθμιση των συναισθημάτων, των κινήτρων και των ανταμοιβών που συνδέονται εγγενώς με την ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Τα δυνατά σημεία των συνδέσεων δημιουργούν γνωστικές δεξιότητες, βοηθούν στην ανθεκτικότητα, την κοινωνικο-συναισθηματική υγεία, την εκτελεστική λειτουργία, τη μάθηση και τη μνήμη του ατόμου.

Επιπλέον, η αναγνώριση των συναισθημάτων του ατόμου αποτελεί το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να νιώσει ότι "πλησιάζει" το συναίσθημα του άλλου.

Μέρος του εγκεφαλικού φλοιού, μας βοηθά να δράσουμε με ενσυναίσθηση. Η ενεργοποίηση των καθρεπτικών νευρώνων πυροδοτείται και όταν κάνουμε μια ενσυναισθητική πράξη αλλά και όταν βλέπουμε μια τέτοια δράση να εκτελείται από άλλους. Έτσι έχουμε την συναισθηματική ενσυναίσθηση «Νιώθω αυτό που νιώθεις» και την γνωστική ενσυναίσθηση «Καταλαβαίνω τι νιώθεις». Η ενσυναίσθηση μπορεί να καλλιεργηθεί μέσω όλων των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων και εμπειριών.

Όλα τα άτομα αντιμετωπίζουν πολιτιστικές προκαταλήψεις, είτε ζουν σε ζώνη πολέμου είτε σε μια ειρηνική χώρα. Μια δραστηριότητα που μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης είναι να δημιουργήσουν ένα έργο τέχνης σε ομάδες.

Δραστηριότητα για την ενίσχυση της ενσυναίσθησης:

• Κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε έναν ειρηνικό κόσμο.

• Πώς είναι;

• Τι νιώθετε;

• Δημιουργήστε ένα κολάζ ή μια εικόνα χρησιμοποιώντας μαρκαδόρους, ξυλομπογιές ή τέμπερες.

Πηγή: Your brain on art - International Arts + Mind Lab