Πώς φτιάχνουμε «νοητικούς χάρτες» για να ενισχύσουμε το λεξιλόγιο μας

Έχει παρατηρηθεί ότι οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες - ειδικά σε περιπτώσεις δυσλεξίας - χρησιμοποιούν περιορισμένο λεξιλόγιο. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται στη γραπτή τους έκφραση. Ενώ έχουν μέσα στο μυαλό τους ορισμένα νοήματα, δεν μπορούν εύκολα να τα αποτυπώσουν στο γραπτό με λέξεις και τελικά να τα μεταφέρουν. Η ενίσχυση του λεξιλογίου αλλά κι η εμπέδωση της σύνδεσης μεταξύ νοήματος και λέξης είναι καθοριστικής σημασίας.

Μια ιδιαίτερα βοηθητική κι αποτελεσματική μέθοδος είναι η δημιουργία νοητικών χαρτών. Στη συγκεκριμένη μέθοδο χρησιμοποιούμε την τακτική του καταιγισμού των ιδεών (brain storming) – γράφουμε όσες περισσότερες λέξεις μπορούμε να σκεφτούμε κι οι οποίες σχετίζονται με κάποιο θέμα που έχουμε ορίσει (π.χ. λέξεις που σχετίζονται με ταξίδια).

• Στο κέντρο μιας σελίδας ή ενός χαρτονιού (κατά προτίμηση λευκού, ώστε να υπερτερούν στο μάτι τα χρώματα των λέξεων ή των εικόνων που θα χρησιμοποιηθούν) γράφουμε το θέμα με έντονα γράμματα (μεγάλα, χρωματιστά γράμματα). Μπορούμε να συνοδεύσουμε το θέμα μας με μία μεγάλη σχετική εικόνα ή και με πολλές μικρότερες σχετικές εικόνες. Γενικά η εικόνα βοηθάει πολύ στις νοητικές συνδέσεις - την επιλέγουμε όσο το δυνατό περισσότερο.

*Τις πρώτες φορές επιλέγουμε απλά και οικεία θέματα των οποίων το λεξιλόγιο θέλουμε να διευρύνουμε.

• Εξηγούμε στο παιδί ότι το μόνο που θέλουμε είναι να κοιτάξει τη λέξη-θέμα και τις εικόνες γύρω της και να μας πει άφοβα ό,τι λέξη του έρχεται στο μυαλό.

*Οι λέξεις μπορεί να είναι από όλες τις κατηγορίες: ουσιαστικά, ρήματα, επίθετα, μετοχές, επιρρήματα.

Όσο το παιδί εξασκείται στην εύρεση σχετικών λέξεων σταδιακά γίνεται καλύτερο στις νοηματικές συνδέσεις με αποτέλεσμα να σκέφτεται όλο και περισσότερες, όλο και πιο πολύπλοκες λέξεις.

• Γράφουμε άτακτα και σε όλη την επιφάνεια του χαρτιού τις λέξεις. Στη συνέχεια τις ομαδοποιούμε σε νοηματικές κατηγορίες (π.χ. μαζί τα μέσα μεταφοράς, μαζί τα ρούχα κ.α.).

*Αφήνουμε το παιδί να γράψει τις λέξεις, εάν το επιθυμεί. Το καθοδηγούμε ως προς την ορθογραφία των λέξεων.

*Πέρα από το κέντρο μπορούμε να φτιάξουμε κι άλλα σκίτσα-εικόνες σχετικές με τις λέξεις που έχουμε γράψει, αυτή τη φορά μαζί με τον μαθητή μας κι αφού έχουμε ομαδοποιήσει τις λέξεις μας.

Θέμα, λέξεις, νοηματικές ομάδες, σκίτσα-εικόνες. Ο νοητικός μας χάρτης είναι έτοιμος!

Το παιδί νιώθει περήφανο για τη δημιουργία του. Οι λέξεις έχουν καταφέρει να βγουν αβίαστα από το μυαλό του κι έχουν πάρει τη θέση τους πάνω στον μαγικό χάρτη που δημιουργήθηκε χάρη στη φαντασία του. Το αποτέλεσμα είναι μοναδικό και τα οφέλη πολλαπλά!

10 ενδεικτικά θέματα κατάλληλα για τη δημιουργία νοητικών χαρτών:

• καλοκαίρι

• χειμώνας

• Χριστούγεννα

• νοσοκομείο

• σχολείο

• φιλία

• αθλήματα

• επαγγέλματα

• μεταφορικά μέσα

• συναισθήματα