Θεραπευτικό δωμάτιο SNOEZELEN: Μια «καφετέρια αισθήσεων» για άτομα με ΔΑΦ
Το Snoezelen είναι στην ουσία ένα Πολυαισθητηριακό Περιβάλλον που έχει ως στόχο να διεγείρει ή να καταστείλει τις βασικές αισθήσεις, προσφέροντας αισθητηριακή ολοκλήρωση μέσα σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Ετοιμολογικά η λέξη Snoezelen προέρχεται από τις φλαμανδικές λέξεις «snuffelen» και «doezelen». «Snuffelen» σημαίνει να οσφραίνομαι, να μυρίζω, να ψάχνω, να εξερευνώ, να ανακαλύπτω (εκφράζει τη δυναμική πλευρά της λέξης «snoezelen»), ενώ «doezelen» σημαίνει αποχαύνωση, χαλάρωση, νύστα (εκφράζει την παθητική πλευρά της λέξης «snoezelen»).
Ο όρος δημιουργήθηκε στην Ολλανδία το 1970 από τους Hulsegge & Verheul. Το Snoezelen χρησιμοποιήθηκε ως είδος θεραπείας σε ιδρύματα που φρόντιζαν άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές. Ωστόσο, η θεωρία για τα πολυαισθητηρικά περιβάλλοντα (MSE) είχε ξεκινήσει το 1966 από τους Αμερικανούς ψυχολόγους, Cleland και Clark, οι οποίοι μίλησαν για τη βελτίωση της συμπεριφοράς και της διάθεσης των ατόμων με νοητική καθυστέρηση στα πολυαισθητηριακά περιβάλλοντα (MSE) που οι ίδιοι ονόμαζαν Sensory Cafeterias.
Με αφορμή αυτή την ονομασία θα μπορούσαμε να πούμε ότι το «δωμάτιο Snoezelen» λειτουργεί σαν μια «καφετέρια αισθήσεων».
Το «δωμάτιο Snoezelen» είναι ένας χώρος όπου όλες οι αισθήσεις μπορούν να ερεθιστούν χάρη στη χρήση κατάλληλων χρωμάτων, μυρωδιών, εικόνων, αντικειμένων αφής και μουσικής.
Η θεραπευτική διαδικασία λειτουργεί ως εξής:
Ο θεραπευτής παρατηρεί και καταγράφει τις ιδιαίτερες ανάγκες και επιθυμίες του παιδιού/ενήλικα με ΔΑΦ.
Ανάλογα με τις καταγραφές του, ο θεραπευτής προσαρμόζει τον τύπο, την ένταση και την ποσότητα των αισθητήριων ερεθισμάτων μέσα στο πολυαισθητηριακό δωμάτιο Snoezelen, έτσι ώστε να ταιριάζουν στις ανάγκες του θεραοπευόμενου.
Στη συνέχεια συνοδεύει το άτομο με ΔΑΦ στην πολυαισθητηριακή εμπειρία του χωρίς να κατευθύνει τις πράξεις του.
Στο τέλος της θεραπείας, ο θεραπευτής βοηθά το παιδί/ενήλικα να επεξεργαστεί την εμπειρία που βίωσε με στόχο να την κατανοήσει βαθύτερα και να καταφέρει τελικά να τη μεταδώσει στον έξω κόσμο.
Η μέθοδος βασίζεται στην υπόθεση ότι όταν ένα άτομο αισθάνεται ασφαλές και έχει την ελευθερία να επιλέξει τι θα κάνει, τείνει να πειραματιστεί και να αναλάβει πρωτοβουλίες που δεν θα λάμβανε υπό άλλες συνθήκες.
Οι στόχοι της θεραπευτική παρέμβασης είναι :
Η χαλάρωση και η μείωση του άγχους σε ένα περιβάλλον ελεύθερο από αποτυχίες.
Η αντιμετώπιση ψυχοσωματικών διαταραχών.
Ο έλεγχος και η μείωση της επιθετικότητας.
Ο ερεθισμός και η ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων.
Η βελτίωση της σωματογνωσίας (της εικόνας που έχουμε για το σώμα μας).
Η βελτίωση της ιδιοδεκτικότητας (η αίσθηση του που βρίσκεται το σώμα μας στο χώρο και η σχέση των μελών μεταξύ τους).
Η βελτίωση της κιναισθητικής ικανότητας (ο συντονισμός της κίνησης στο χώρο).
Η δυνατότητα σε άτομα που δεν είναι σε θέση να προσλάβουν τα αναρίθμητα ερεθίσματα που εκπέμπει το περιβάλλον, να απαντήσουν σε αυτά ή να τα απομονώσουν.
Η μείωση της αυτοδιέγερσης.
Απώτερος στόχος είναι η αισθητηριακή ολοκλήρωση, δηλαδή η ανάπτυξη της ικανότητας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) να οργανώνει και να επεξεργάζεται τις διάφορες πληροφορίες που μεταφέρονται στον εγκέφαλο μέσα από τα μάτια, τα αυτιά, το στόμα, τη μύτη, τα χέρια κ.α. και τελικά να τις χρησιμοποιεί κατάλληλα.
Το θεραπευτικό δωμάτιο SNOEZELEN εκτός από τα άτομα με ΔΑΦ μπορεί επίσης να προσφέρει τεράστια οφέλη σε άτομα με προβλήματα αισθητηριακής επεξεργασίας, με μαθησιακές δυσκολίες, με προβλήματα συμπεριφοράς, με ψυχικές ή νευρολογικές διαταραχές και με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.