Γιατί τα παιδιά με αυτισμό αναστατώνονται τα Χριστούγεννα;

Τα Χριστούγεννα αποτελούν μια από τις πιο ευχάριστες και μαγικές περιόδους για τους περισσότερους ανθρώπους –μικρούς και μεγάλους. Ωστόσο για τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές η συγκεκριμένη γιορτή αποτελεί συχνά πηγή άγχους.

Γιατί τα Χριστούγεννα δημιουργούν ένταση αντί για χαρά;

Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού γενικά παρουσιάζουν δυσκολίες στη «θεωρία του νου» (theory of mind), με αποτέλεσμα να μη μπορούν να κατανοήσουν τον κρυμμένο κώδικα ενός μηνύματος ή μιας κοινωνικής κατάστασης.

Η Θεωρία του Νου είναι μια σημαντική κοινωνική-γνωστική δεξιότητα που σχετίζεται με την ικανότητα μας να αντιλαμβανόμαστε τόσο τις δικές μας ψυχικές καταστάσεις (συναισθήματα, επιθυμίες, σκέψεις, πεποιθήσεις κ.α.), όσο και των άλλων. Οι ψυχολόγοι την ονόμασαν έτσι επειδή οι πεποιθήσεις μας για το τι μπορεί να συμβαίνει μέσα στο μυαλό ενός άλλου ατόμου είναι απλώς «θεωρίες». Ενώ μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις, δεν έχουμε τον άμεσο τρόπο να γνωρίζουμε ακριβώς τι μπορεί να σκέφτεται κάποιος.

Σύμφωνα με αυτό, τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές αδυνατούν να αντιληφθούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, ειδικά σε περιστάσεις που δεν έχουν συνηθίσει να βιώνουν καθημερινά. Οποιαδήποτε αλλαγή στη ρουτίνα δημιουργεί σύγχυση μέσα στο μυαλό των παιδιών ως προς το πως ακριβώς νιώθουν και σκέφτονται τόσο τα ίδια όσο και οι γύρω τους.

Τα Χριστούγεννα αποτελούν μια δραματική αλλαγή στην καθημερινή ρουτίνα.

Τα Χριστούγεννα ξαφνικά έχουμε μαζεμένες αλλαγές:

• διακοπή των μαθημάτων του σχολείου για δύο εβδομάδες,

• έθιμα που δεν είναι απόλυτα κατανοητά κι αντιληπτά μιας που περιλαμβάνουν έννοιες που δεν είναι ορατές με το μάτι (π.χ. ο Άγιος Βασίλης και οι τάρανδοι),

• έντονος στολισμός (χριστουγεννιάτικο δέντρο, λαμπάκια, στολίδια κ.α.) μέσα κι έξω από το σπίτι –στους δρόμους αλλά και στο σχολείο

• συναναστροφή με περισσότερο κόσμο (π.χ. επισκέψεις στο σπίτι)

• κάλαντα ή τραγούδια της εποχής, που δεν έχουμε συνηθίσει να ακούμε όλη την υπόλοιπη χρονιά

Τα ερεθίσματα που λαμβάνουν τα παιδιά την περίοδο των Χριστουγέννων είναι πολλά και ανοίκεια (αφού βιώνονται μόνο μια φορά τον χρόνο για συγκεκριμένες μέρες) και προκαλούν συχνά αρνητικά συναισθήματα. Παρατηρείται ότι τα παιδιά βιώνουν συναισθήματα ανασφάλειας, άγχους και φόβου και δεν μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα στα νέα δεδομένα. Τα παιδιά στην προσπάθεια τους να ανταπεξέλθουν σε όλες αυτές τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή τους αναστατώνονται και πολλές φορές παρουσιάζουν επιθετικές συμπεριφορές, φωνάζουν, έχουν ξεσπάσματα θυμού.

Πέρα από την προσαρμογή στο καινούργιο και στο διαφορετικό, τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές έχουν να αντιμετωπίσουν και τις αισθητηριακές τους δυσκολίες.

Είναι πολύ πιθανό ένα παιδί με αυτισμό:

• να μην έχει ανοχή στα έντονα χρώματα από τα λαμπάκια.

• να παρουσιάζει υπερακουσίες στους έντονους ήχους των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών (το αυτί γίνεται υπερευαίσθητο).

• να μην αντέχει τις έντονες μυρωδιές από τα φαγητά.

• να μην μπορεί να δει δικούς του ανθρώπους ντυμένους Άγιο Βασίληδες και να μοιράζουν τα δώρα (δεν αποδέχεται ότι μπορούν να έχουν άλλη ιδιότητα πέρα από αυτή με την οποία τους έχει συνδέσει, δηλαδή τη συγγενική).

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού να διαχειριστούν το άγχος που βιώνουν τα Χριστούγεννα;

Ένα από τα πιο χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία που διαθέτουμε είναι οι Κοινωνικές Ιστορίες. Μέσω αυτών μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά την οπτική απεικόνιση όλων των αλλαγών που πρόκειται να συμβούν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων προετοιμάζοντας τα ψυχολογικά και βοηθώντας τα να τις δεχτούν πιο ομαλά. Επιπλέον, μέσα από τις Κοινωνικές Ιστορίες μπορούμε να καθοδηγήσουμε τα παιδιά στο να προβλέψουν καλύτερα τις αντιδράσεις και συμπεριφορές των άλλων ανθρώπων κατά τη διάρκεια των γιορτών, διευκολύνοντας τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις (π.χ. όταν μπαίνει ο νέος χρόνος, λέμε καλή χρονιά κι αγκαλιαζόμαστε).

Ο σκοπός των Χριστουγεννιάτικων Κοινωνικών Ιστοριών είναι να αυξήσουν την κοινωνική κατανόηση του παιδιού σε σχέση με τα Χριστούγεννα και ό,τι αυτά συνεπάγονται, να συμβάλλουν στη δημιουργία καλής ψυχολογίας από μεριάς τους και να τους προτείνουν κατάλληλες κοινωνικές συμπεριφορές κατά την περίοδο των Χριστουγέννων.

Αν θέλετε να προμηθευτείτε τη Χριστουγεννιάτικη Κοινωνική Ιστορία που έχουμε διαμορφώσει ειδικά για την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών παιδιών με αναπτυξιακές διαταραχές, στείλτε μας μήνυμα στο teachingumbrella@outlook.com.